Partner: Maria Geertruida (Marietje) Hofste (1916-2009)
Trouwe Spar-klanten naar Hockendes Weib;
herinneringen aan Ootmarsumse kruideniers
Het is een vorm van klantenbinding die vandaag de dag ondenkbaar is: winkeliers die met hun vaste klanten er een dagje op uit gaan. Zo deed althans Gerard Bank het in de jaren 50 van de vorige eeuw. De man van de voormalige Spar-winkel aan de Oostwal – toen trouwens nog Schoolplein geheten – nam zijn klanten mee op een busreisje naar Ibbenbüren in Duitsland. In die jaren een geliefde bestemming voor Nederlandse gezelschappen.
Dat was heel wat voor de klanten van Gerard Bank (1912-1986). De dames en heren trokken er speciaal hun beste jurk en het zondagse pak voor aan. ’s Morgens op tijd verzamelen bij de Spar-winkel en dan op pad. De klanten genoten volop van een tocht door de prachtige omgeving van Ibbenbüren in het Teutoburger Wald. Natuurlijk werd ook een bezoek gebracht aan het Hockendes Weib; een bijzondere rotsformatie met een bijzonder verhaal. En bij deze toeristische attractie werd ook de foto gemaakt die ik kreeg van Jan Broekhuis, een neef van Gerard Bank.
Nostalgie
De nostalgie spat er van af. Op de foto een heleboel bekende gezichten maar ook veel – tot nog toe – onbekende. Jan Broekhuis is erin geslaagd een groot aantal namen te achterhalen. En voor de resterende namen houdt hij zich warm aanbevolen. En ik ook. Geef eventuele namen door als reactie op dit artikel. Bij voorbaat dank. Op de foto in elk geval opa Jo(h)an Bank met wandelstok en hoed; melkboer Marinus Floot, Gait Sleiderink en de jongens van Beld van de Goudkampsweg. Gerard Bank ventte bij deze klanten met zijn kar vol beladen met van alles en nog wat maar vooral levensmiddelen.
Onderwijzer
De Spar-winkel van Bank bestond al voor de Eerste Wereldoorlog. De zaak was opgericht door Joan Bank (1881-1970), hij was zoon van een Amsterdamse onderwijzer die naar Twente was gekomen. De eerste vestiging vanaf 1907 was aan de Schiltstraat, op de plek waar nu het museum van Ton Schulten staat. In 1910 kocht Joan Bank het pand aan de Oostwal; toen nog Schoolplein geheten vanwege de openbare – en latere hervormde – school en verhuisde. De zaak had een ingang aan de Oostwal én aan de Kloosterstraat.Joan Bank (1881-1970) en zijn vrouw Maria Morsink (1880-1968) werd later geholpen door zijn zoons Gerard Bank (1912-1986) en Johan Bank (1919-1963) die in 1957 aan de Schiltstraat met een eigen Spar-winkel zou beginnen. In 1947 ging de Spar-winkel aan de Oostwal over van vader op zoon Gerard. In 1948 kwam ook Jo(h)an in de zaak. Naast de Spar-winkel had Bank ook een uitvaartbedrijf met koets en twee paarden ervoor; later kwam er een lijkwagen. Tot in de oorlog werd ook petroleum verkocht en turf.
Rinus Floot
Bij het venten werd Gerard Bank vaak geholpen door Jan Beld (1939-2015) en Rinus Floot. Zij reden in een Volkswagenbusje vol levensmiddelen. Rinus Floot werkte van 1966 tot 1969 bij Bank. Hij heeft er mooie herinneringen aan. ,,Ik had toen nog geen rijbewijs maar toch reed ik in de Volkswagen bus overal heen. Ik had nooit last van de politie. Eén keer slechts ben ik aangehouden; door twee auto’s van de Rijkspolitie. Dat was in Tilligte; ik kreeg een bekeuring van 75 gulden voor rijden zonder rijbewijs. Ik ben toen aangebracht door iemand. Het was namelijk in de tijd dat Bank ook groente en fruit begon te verkopen. Dat kon een plaatselijke winkelier niet hebben.”
‘Vlaggen erop en veur’n’
Rinus Floot kan er hartelijk om lachen. Ook reed hij al die jaren zonder rijbewijs in de lijkwagen van Bank. ,,Gait Bank had een hekel aan autorijden. Dat liet hij mij doen. ‘Vlaggen erop en veur’n. Er is geen mens die je aanhoudt’. Dat zei hij altijd en dat klopte ook. Ik ben heel Nederland doorgereden. Een prachtige tijd. Toen ik in 1969 mijn vrachtwagenrijbewijs had gehaald ben ik bij Heisterkamp aan de slag gegaan.”
Horeca-bestemming
Waar Gerard Bank zijn klanten in het buitengebied aanvankelijk met paard en wagen thuis opzocht zwaaide zijn vrouw Marietje Hofste (1916-2009) in de winkel de scepter. Zij werd daarbij geholpen door Joke Thijssen en Minie Wanink. Later ook door dochter Marian. We praten dan over de tijd rond 1970. Omdat er geen opvolger werd in 1975 besloten de Spar-winkel op te heffen. Later, vanaf 1978, begon dochter Marian Bank en haar man Jos Bruggink er een zaak in klassieke meubelen en antieke kasten. Rond 1990 trok de Gibo erin en daarna kreeg het karakteristieke pand een horecabestemming. Onder andere petit-restaurant De Dis was erin gevestigd en later café Marieken van Rob en Hedy Hoogesteger; in 2004 maakten John en Maria Beniest er Eetcafé Radboud van en sinds 2018 is het Grand Café De Wal van Stefan Blokhuis.
Bertha Bank
Jo(h)an Bank begon dus in 1958 ‘voor zichzelf’ met een Spar-winkel aan de Schiltstraat. In dat pand was voordien schoenmaker Ben Olde Meule gevestigd. Maar Jo(h)an Bank overleed in 1963, nog maar 44 jaar oud. Zijn vrouw Bertha Bank-Stroot zette de winkel – met vier kleine kinderen – voort met hulp van onder anderen Bertus Voortman (1941-2017), oom Herman van Zuilekom (1907-1975) en ‘oom’ Antoon Raatgerink (1911-1978). Dat gaat goed totdat de concurrentie van de grote supermarkten zich steeds meer laat voelen. Bertha Bank probeert mee te gaan met die ontwikkelingen en wil rond 1975 een grote supermarkt vestigen in de voormalige confectiefabriek van Blom aan de Molenstraat. Maar dan besluit de gemeenteraad onder druk van de plaatselijke middenstand dat er geen winkels buiten de wallen gevestigd mogen worden. Bertha Bank gooit de handdoek in de ring; ‘Johan bank Kruidenierswaren’ gaat op slot. In hetzelfde jaar dat ook de Spar-winkel van Gerard bank aan de Oostwal de deuren sluit. Dat was het definitieve einde van de Spar.
Grimberg
Andere kruidenierswinkels redden het ook niet in Ootmarsum en sluiten noodgedwongen de deuren. Op één na: die van Frans Grimberg (1927-2015). Hij houdt zich staande en begint met een grote supermarkt aan de Westwal. Samen met zijn zoon Jan begint Frans Grimberg 28 jaar geleden met een vestiging van Albert Heijn in winkelcentrum De Meierij. Naast hen komt ook een filiaal van de Lidl. Maar de laatste Ootmarsumse grootgrutter Jan Grimberg verkoopt twee jaar geleden zijn zaak aan de familie Ten Have in Doetinchem.
Herinneringen
Wat rest zijn de vele en mooie herinneringen aan de Ootmarsumse kruideniersfamilies als Grimberg, Oude Hengel, Bloemen, Wientjes(Nadorp), Beld, Heupink, Avéres, Meijer, Rikmanspoel, Brandehof en Tijhuis. En gelukkig is er ook de foto nog van het uitstapje van de klanten van Gerard Bank bij het Hockendes Weib. Een momentopname van een stukje boeiend Ootmarsums verleden.
Bron: Ootmarsum Vroeger en Nu
