Partner: Anna Maria (Annemarie) Drughorn (1920-2010)
Voor Henk Eweg had de Commanderie geen geheimen meer; hij bracht de historie tot leven. Ik zie hem nog zitten in de stoel in zijn huis op de Stobbenkamp met uitzicht op het Molenbeekdal. Wat was Henk Eweg trots die dag in december 2015. Ingetogen en bescheiden als hij was maar onmiskenbaar enthousiast vertelde hij mij van alles en nog wat over de Commanderie en het latere Huis Ootmarsum. Hij liet mij zijn boek zien dat hij daarover had geschreven; zijn opus magnum. Ruim vier jaar had hij erover gedaan. En hij was ‘eigenlijk wel tevreden’ over het resultaat. Hij keek me daarbij aan of het niet echt bijzonder was.
In de nacht van zaterdag op zondag overleed Henk Eweg, op 96-jarige leeftijd. Thuis in zijn vertrouwde omgeving op de Stobbenkamp. Te midden van zijn dierbaren die er ondanks hun verdriet vrede mee hebben en Henk zelf niet in het minst. Zijn fysieke gesteldheid was de laatste tijd snel achteruit gegaan. Met het overlijden van Henk Eweg heeft Ootmarsum een markante inwoner verloren. Eweg ontpopte zich de afgelopen decennia als een bevlogen amateur-historicus. Dank zij zijn vele onderzoeken en publicaties heeft de rijke historie van Ootmarsum nadrukkelijk een gezicht gekregen.
Handelsmerk
Met name ook waar het de Commanderie betreft. Al sinds 1967 had hij zich beziggehouden met dit onderwerp. Hoe vaak hij er wel niet voor naar het Historisch Centrum Overijssel in Zwolle was gereden; hij wist het niet, maar dat moeten ontelbare keren zijn geweest. Want als Henk Eweg zich ergens in verdiepte en op onderzoek uitging dat deed hij dat gedegen en uiterst nauwkeurig. Dat was zijn handelsmerk.
Plotseling pakte hij tijdens het gesprek een zwart gekleurd stuk hout erbij. Versteend en daardoor extra zwaar.,,Kijk”, zei Henk Eweg, ,,dit is een restant van de voormalige Commanderie. Gekregen toen in de jaren zeventig het nieuwe huis van Wientjes werd gebouwd. Het was een onderdeel van de beschoeiing van de gracht. Mijn vrouw Annemarie heeft een deel gebruikt om er een icoon van te maken. Voor mij is dit een relikwie van de Commanderie.”
Gevoelswaarde
De glimlach en de glinstering in zijn ogen maakten duidelijk dat het ogenschijnlijk simpele stuk hout een grote gevoelswaarde had voor Henk Eweg. ,,Ja, als ik dit vast pak dan voel ik de Commanderie.” Het was immers voor hem de directe lijn met een episode in de Ootmarsumse historie die bijna zes eeuwen omvat. Zo lang bepaalde de Commanderie en het latere Huis Ootmarsum in belangrijke mate de loop van de gebeurtenissen in en om het stadje en zelfs tot ver in de regio. ,,De Commanderie heeft Ootmarsum op de kaart gezet en gemaakt tot wat het nu is. Zonder Commanderie was Ootmarsum een onbeduidend en slapend dorpje gebleven.”
Henk Eweg ging er die ochtend in december in zijn huis eens goed voor zitten. Want het was ‘zijn’ dag. Voor het eerst werd er later die dag een heus boek gepresenteerd over de Commanderie en Huis Ootmarsum. Oftewel: Een kroniek van een ridderhuis en de familie Van Heiden, zoals de ondertitel luidt. Met Henk Eweg als auteur. De presentatie was een hoogtepunt in de loopbaan van de amateurhistoricus, die voor hij in 1967 als docent aan de toenmalige sociale academie in Hengelo naar Ootmarsum kwam nog nooit van de Commanderie had gehoord. Maar daar kwam al gauw verandering in. Niet in het minst omdat hij samen met zijn vrouw Annemarie en hun kinderen het toen net gerestaureerde Molenhuisje op de hoek van het Oldenzaalsvoetpad en de Smithuisstraat betrok. Het laatste tastbare en zichtbare overblijfsel van de ooit zo roemruchte Commanderie.
Drughorn
Toenmalig stadsarchitect Huub Scholten vertelde hem over de rijke historie van de rond 1820 verdwenen Commanderie en noemde daarbij de naam van rentmeester Joan Georg Dröghoorn. ,,Dat was ook de naam van mijn vrouw“, vertelde Henk Eweg. ,,Vanaf dat moment werd ik getriggerd.” Eweg ging op zoek naar allerlei informatie over de Commanderie. Hij las erover, bezocht allerlei archieven en reisde vaak naar het Historisch Centrum in Zwolle. Als een spons zoog hij de informatie op en toen hij bij zijn afscheid van school in 1988 een computer cadeau kreeg vertrouwde hij alles toe aan de harde schijf. Toen hij in 2011 een verzoek kreeg om ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Heemkunde Ootmarsum in 2016 een boek te schrijven over de Commanderie hoefde Henk Eweg niet lang na te denken. Behalve dan een simpel gedrukt boekwerkje uit 1990, de Ridderbroeders, dat hij samen schreef met Ben Morshuis, bestond er geen serieus en historisch verantwoord naslagwerk over de zes eeuwen Commanderie en Huis Ootmarsum.
Veel plezier
Henk Eweg nam vanaf dat moment elke ochtend plaats achter zijn computer om de wederwaardigheden van het statige huis en zijn bewoners aan het papier toe te vertrouwen. Hij wist zich daarbij gesteund door een redactie van drie mensen: Jan Raatgerink, Rob Meijer en René Rorink. ,,Ze waren mijn steun en toeverlaten. Zonder hun enthousiaste, maar vooral ook kritische begeleiding had ik dit nooit kunnen doen.” Hij klopte zich er niet voor op de borst, maar hij gaf toe ‘best trots’ te zijn op het uiteindelijke resultaat: het eerste, echte boek over de Commanderie en Huis Ootmarsum. “Toen ik het eerste exemplaar van de drukker zag, dacht ik: goh, heb ik dat geschreven? Het was een heel werk, maar ik heb het met heel veel plezier gedaan.”
Eweg gaf het graag toe: zijn leven was in de afgelopen decennia helemaal vergroeid geraakt met de Commanderie. Als hij wandelde in de buurt waar het imposante bouwwerk met zijn grachten en tuinen stond zag hij de rijke historie zo weer tot leven komen. Met de stoere ridders uit de beginjaren en later de statige commandeurs. Hij was blij dat het niet tot een herbouw is gekomen waarvan sprake was. ,,Dat was kitsch geworden. Ook de kapel leek er niet op. Liever niets dan zoiets.”
Naslagwerk
Henk Eweg werkte op basis van onderzoek, kennis, wetenschap en autoriteit. Daarom kan het boek worden beschouwd als een indrukwekkend naslagwerk over de Commanderie en het Huis Ootmarsum. Voor eens en altijd is de historie daarmee vastgelegd. Het boek was het hoogtepunt in zijn bestaan als amateur-historicus waarin hij tientallen publicaties op zijn naam bracht. Er is geen historisch pand in Ootmarsum of Eweg schreef er over. Van de oude burgemeesterswoning aan de Grotestraat en het pand Rikmanspoel; van de houten stadspoort de Zuyderpoort en het pand Poorten Frederik tot de Simon en Judaskerk en de grachten van Ootmarsum. Henk Eweg schreef ook mee aan de Canon van Ootmarsum.
Grote betekenis
In die zin was hij ook van grote betekenis voor de plaatselijke Heemkunde. Henk Eweg toonde zich er veelzijdig. Hij maakte deel uit van werkgroepen als bibliotheek en archief tot historie, genealogie en archeologie. Tientallen jaren schreef hij bijdragen voor het Jaarboek van Ootmarsum alsook voor andere Twentse historische verenigingen. Henk Eweg deelde ook graag zijn kennis en ervaringen. In die zin was hij een vraagbaak voor iedereen. Niemand klopte vergeefs bij hem aan. Hij was zelfs nog enige tijd voorzitter van de Heemkunde Ootmarsum. Deze vereniging zal hem node missen.
Ruim vier jaar was hij bezig met het boek. Maar wie dacht dat Eweg nadien in een zwart gat viel, die had het mis. “Nee hoor, ik heb alweer een nieuw onderwerp. De historie van het Kerkplein in Ootmarsum: de huizen, de bewoners en de functie van het plein door de eeuwen heen. Voor het jaarboek van de heemkunde in 2017.”
Veiling
Henk Eweg hield woord; de publicatie over het Kerkplein kwam er. En dat was nog niet zijn laatste. In het jaarboek 2018 schreef hij samen met Toon Bökkers de bijdrage ‘Ootmarsum, stadje in het Franse keizerrijk’. Zijn laatste publicatie was in het Jaarboek van 2019. Het kan geen toeval zijn dat deze bijdrage – 200 jaar na dato – ging over de veiling van de inboedel van de Commanderie in 1818.
Henk Eweg was getrouwd met Annemarie Drughorn (1920-2010); zij was pottenbakster. Annemarie Eweg maakte iconen en was lid van de Creatieve Kring Ootmarsum die in de jaren 60 actief was vanuit het Theehuisje in het Engels’Tuin. Annemarie Eweg overleed op 90-jarige leeftijd in 2010. Henk en Annemarie kregen twee kinderen, Rik en Erlijn en drie kleinkinderen.
Afscheid
Donderdag 15 juli is er van 19.00 tot 19.30 uur gelegenheid afscheid te nemen van Henk Eweg in de Aula Ad Fontes aan de Smithuisstraat. De uitvaartdienst en aansluitend de begrafenis is vrijdag 16 juli om 11.00 uur in de RK Simon en Judaskerk. Condoleren kan na de begrafenis bij Gasterij Oatmössche.
Tekst: Ootmarsum Vroeger en Nu
